NOMODDIY AKTIVLAR VA BANK MOLIYAVIY SAMARADORLIGI O‘RTASIDAGI BOG‘LIQLIK
Keywords:
nomoddiy aktivlar, bank, ROA, ROE, amortizatsiya, qadrsizlanish, IAS 38, IAS 36, AsakabankAbstract
ushbu maqola banklarda nomoddiy aktivlar (NA) — dasturiy ta’minot, litsenziyalar, ma’lumotlar bazalari, brend va mijozlar bilan munosabatlar — ning moliyaviy samaradorlik (ROA, ROE) bilan bog‘liqligini tahlil qiladi. Adabiyotlar NA ulushining rentabellik va raqobat ustunligiga ijobiy hissa qo‘shishini, biroq qisqa muddatda amortizatsiya yukining ROA/ROE ni pasaytirishi mumkinligini ko‘rsatadi. Metodlar bo‘limida AT “Asakabank” (2022–2024) kesimidagi ochiq hisobotlar asosida ko‘rsatkichlar konstruksiyasi (NA/TA proksi, amortizatsiya/PPE+NA nisbati) hamda tavsifiy tahlil yondashuvi bayon etiladi. Natijalar PPE+NA bazasi o‘sishi va amortizatsiya xarajatlarining oshishi fonida ROA/ROE ning qisqa muddatli pasayishini, ammo operatsion samaradorlik orqali o‘rta muddatda ijobiy ta’sirni kutish mumkinligini ko‘rsatadi. Munozara bo‘limi NAni boshqarishda kapitalizatsiya intizomi, komponentlarga ajratib amortizatsiya, foydali muddatni yillik qayta ko‘rib chiqish va impairment (IAS 36) trigger-monitoringi zarurligini ta’kidlaydi. Xulosa sifatida NA–rentabellik bog‘liqligini yanada qat’iy testlash uchun kengroq panel ma’lumotlar va sababiy (causal) metodlar tavsiya etiladi.
References
1. Abebe Zelalem, B., Ali Abebe, A. Does intangible assets affect the financial performance and policy of commercial banks’ in the emerging market? // PLoS ONE. – 2022. – Vol. 17, No. 8. – e0272018. – DOI: 10.1371/journal.pone.0272018.
2. Yallwe, A.H., Buscemi, A. An Era of Intangible Assets // Journal of Applied Finance & Banking. – 2014. – Vol. 4, No. 5. – P. 17–26. – ISSN 1792-6580 (print), 1792-6599 (online).
3. Al-Jubouri, M.A. The management of intangible assets and their role in improving financial performance and creating value: Analytical study of a sample of Iraqi private banks // Relación: Revista de Ciencias Sociales y Humanidades. – 2019. – Vol. 4, No. 16. – P. 144–155. – ISSN 2477-9083.
4. Harasim, J. The Role of Intangible Assets in Bank’s Competitiveness and Effectiveness. – Katowice: University of Economics in Katowice, [b.y.].
5. Zadorozhnyi, Z.-M., Yasyshena, V. Intangible Assets Accounting and Reporting Issues // Marketing and Management of Innovations. – 2019. – No. 4. – P. 182–193. – DOI: 10.21272/mmi.2019.4-15.
6. Одаховская Д.А., Печенникова Г.Г. Бухгалтерский и налоговый учет основных средств, нематериальных активов и амортизационных отчислений в целях развития и совершенствования подходов к оценке имущества компании // Известия Байкальского государственного университета. – 2019. – Т. 29, № 1. – С. 113–122. – DOI: 10.17150/2500-2759.2019.29(1).113-122.
