KIBERJINOYATCHILIK- GLOBAL XAVF: DUNYO QONUNCHILIGI SHARHI
Keywords:
kiberjinoyatchilik, global, global tahdid, xalqaro qonunchilik, jinoyatchilik, raqamli huquqlar, qonunchilik sharhiAbstract
Bilamizki, bugungi shiddat bilan rivojlanib borayotgan zamonaviy dunyoda texnologiyalar yildan yilga yangi bosqichga chiqgani sari kiberjinoyatchilik tushunchasi ham ommalashib bormoqda. Kiberjinoyatchilik iqtisodiyot, milliy xavfsizlik va shaxsiy hayotga tahdid soluvchi global muammo sifatida namoyon bo‘lmoqda. Ushbu sharhda xalqaro va milliy qonunchilikda kiberjinoyatchillikka qarshi kurashishda qanday amaliyotlar va mexanizmlar qo’llanilishi va samaradorligi tahlil etiladi. Ushbu qisqa maqolada, BMT, Yevropa Kengashi va boshqa xalqaro tashkilotlarning konvensiyalari, shuningdek, AQSH, Yevropa va Osiyo mamlakatlarinig milliy qonunchiliklarini ko‘rib chiqamiz. Tadqiqotda qiyosiy huquqiy usulni qo’llagan holda, yuqorida sanalgan xalqaro huquq subyektlarining milliy qonunchiliklarini samaradorligi, hamkorlikdagi muammolar va raqamlik huquqlar himoyasi borasidagi masalalar muhokama qilinadi. Natijada qonunchilikdagi bir qancha bo’shliqlar bartaraf etish maqsadida kiberjinoyatchilikka qarshi kurashish bo‘yicha yangi xalqaro shartnomalar tuzilishi kerakligi taʼkidlanadi.
References
1. World Bank. A Review of the Economic Costs of Cyber Incidents.
2. Council of Europe. Budapest Convention on Cybercrime. Strasbourg, 2001. Available at: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list.
3. UNCTAD. Cybercrime Legislation Worldwide. Geneva: UNCTAD, 2023, pp. 12–18.
4. Andreea Bendovschi Cyber-attacks-trends, patterns and security countermeasures.
5. Council of Europe. The Global State of Cybercrime Legislation 2013–2024. Strasbourg, 2024.
6. United Nations. Convention against Cybercrime. New York, 2024.
7. European Union. NIS2 Directive. Brussels, 2022.
8. ASEAN. Cybersecurity Framework. Jakarta, 2018.
9. U.S. Congress. Computer Fraud and Abuse Act (amended 2023). Washington, DC.
10. Russian Federation. Federal Law on Information Security (2021). Moscow.
11. Republic of Uzbekistan. Law on Cybersecurity (2022). Tashkent.
12. ITU. Global Cybersecurity Index 2024. Geneva: ITU, 2024, p. 67.
