O‘ZBEKISTONDA MEDIATSIYA TIZIMINI RAQAMLASHTIRISH IMKONIYATLARI
Keywords:
mediatsiya, O‘zbekiston, raqamlashtirish, nizolarni hal etish, huquqiy xizmatlar, mediator, elektron platforma, tinchlik, murosaga kelish, adolatAbstract
Ushbu tadqiqot O‘zbekistonda mediatsiya tizimini raqamlashtirish imkoniyatlari o‘rganishga bag‘ishlangan. Mediatsiya — bu nizolarni tinch yo‘l bilan, sudga bormasdan hal etish usuli bo‘lib, bunda neytral vositachi — mediator taraflarga o‘zaro kelishuvga erishishda yordam beradi. O‘zbekistonda bu sohaga oid davlat dasturlarining maqsadi — nizolarni tinch yo‘l bilan, sudgacha bormasdan hal etish va tomonlar o‘rtasida o‘zaro tushunish, hurmat va ishonchni tiklashdir. Tadqiqot davomida O‘zbekistonda mediatsiya tizimini raqamlashtirish yo‘nalishida amalga oshirilayotgan islohotlar, ularning amaliy natijalari va kelgusidagi rivojlanish istiqbollari o‘rganiladi. Tahlil jarayonida mediatsiya jarayonlarini elektron shaklda yuritish imkonini beruvchi onlayn platformalar, davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanayotgan raqamli tashabbuslar hamda bu tizimning fuqarolar uchun qulayliklari bosqichma-bosqich tahlil qilinadi. Shuningdek, mavjud muammolar va ularni hal etish yo‘llari bo‘yicha nazariy va amaliy tavsiyalar ishlab chiqiladi.
References
1. O‘zbekiston Respublikasi “Mediatsiya to‘g‘risida”gi Qonuni, 2018-yil 3-iyul. – O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 2018-yil, № 27.
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni – “Sud-huquq tizimini yanada isloh qilish va adolat tamoyilini mustahkamlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”, 2023-yil 30-iyun, PF–115-son.
3. O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi. “Elektron mediatsiya” platformasi haqida ma’lumot. – https://mediatsiya.adliya.uz (https://mediatsiya.adliya.uz/)
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasi. – 2020-yil 5-oktabr, PQ–6079-son qaror.
5. Adliya vazirligi axboroti: “O‘zbekistonda mediatorlar soni 5000 nafardan oshdi”. – Huquqiy axborot portali, 2024-yil, Toshkent.
6. Sudyalar oliy kengashi ma’lumotlari: “Mediatsiya orqali hal etilgan ishlar soni so‘nggi yillarda uch baravar oshdi”, 2024.
7. Abdullayev, S. R. “Mediatsiya tizimining huquqiy asoslari va rivojlanish istiqbollari.” – O‘zbekiston huquqi jurnali, 2023-yil, №2, 35–41-betlar.
8. Islomova, M. Sh. “Raqamli texnologiyalar asosida mediatsiyani rivojlantirish muammolari.” – Adliya va islohotlar ilmiy to‘plami, Toshkent davlat yuridik universiteti, 2024-yil.
9. Tursunov, A. R. “Muqobil nizolarni hal etish tizimining afzalliklari.” – Yuridik fanlar axborotnomasi, 2023-yil, №1.
10. UNDP Uzbekistan. “Mediation and Access to Justice in Uzbekistan: Challenges and Opportunities.” – UNDP Policy Paper, Tashkent, 2023.
11. OECD Report. Digital Transformation of Justice Systems. – OECD Publishing, Paris, 2022.
12. World Bank. “E-Justice and Online Dispute Resolution Systems in Developing Countries.” – Washington, 2021.
13. Singapur Adliya vazirligi. “Community Justice and Tribunals System (CJTS): Annual Review 2023.” – Singapore, 2024.
14. Estonia Ministry of Justice. “E-Justice System: Mediation in the Digital Era.” – Tallinn, 2022.
15. Korea Ministry of Justice. “Online Dispute Resolution (ODR) and AI in Mediation.” – Seoul, 2023.
16. European Commission for the Efficiency of Justice (CEPEJ). Guidelines on Online Mediation in Civil and Commercial Matters, Strasbourg, 2020.
17. Rashidova, N. M. “Mediatsiya institutining raqamli transformatsiyasi.” – Yuridik tadqiqotlar jurnali, 2024-yil, №4, 44–50-betlar.
18. O‘zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari vazirligi. “Raqamli xizmatlar va ularning fuqarolik jamiyatidagi o‘rni.” – 2023-yilgi hisobot.
19. Toshkent davlat yuridik universiteti. “Mediatsiya: nazariya va amaliyot” o‘quv qo‘llanmasi. – Toshkent, 2022.
20. United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL). Model Law on International Commercial Mediation, New York, 2018.
21. OECD Digital Justice Working Group. “Trust and Transparency in Online Mediation Systems.” – OECD, 2021.
22. Alimova, G. “Fuqarolarning huquqiy ongini oshirishda mediatsiya tizimining ahamiyati.” – Huquq va hayot jurnali, 2022-yil, №3.
23. Davletov, B. “Elektron hukumat tizimi va adliya xizmatlarini raqamlashtirish tajribasi.” – Raqamli O‘zbekiston ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari, Toshkent, 2024.
24. UNODC. “Promoting Alternative Dispute Resolution and Access to Justice through Technology.” – Vienna, 2022.
25. Adliya vazirligi matbuot xizmati. “Mediatsiya tizimi: kelajakda sud jarayonlariga raqobatchi mexanizm.” – Adolat nashri, 2023-yil.
