RAQAMLI AXBOROT MAKONIDA OMMAVIY AXBOROT VOSITALARI FAOLIYATINING HUQUQIY JIHATLARI
Keywords:
raqamli media huquqi, ommaviy axborot vositalarining huquqiy maqomi, axborot xavfsizligi, raqamli erkinliklar, so‘z va ifoda erkinligi, shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish, internet-jurnalistika, yolg‘on axborotning huquqiy oqibatlari, xalqaro medialegislatsiya, O‘zbekiston axborot qonunchiligiAbstract
ushbu maqolada raqamli axborot makonida ommaviy axborot vositalari faoliyatining huquqiy jihatlari o‘rganiladi. Global raqamlashtirish jarayonlari OAV faoliyatini tubdan o‘zgartirib, axborot tarqatish tezligi, shakli va ta’sir doirasini kengaytirdi. Shu bilan birga, bu o‘zgarishlar OAV faoliyatining huquqiy asoslarini qayta ko‘rib chiqishni taqozo qilmoqda. Maqolada O‘zbekiston Respublikasi va qator xorijiy davlatlar qonunchiligi tahlil qilinib, raqamli axborot makonida so‘z erkinligi, shaxsiy hayot daxlsizligi, yolg‘on axborot tarqatish va mualliflik huquqlari bilan bog‘liq muammolar yoritiladi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, OAV faoliyatini raqamli davr talablari asosida tartibga soluvchi yondashuvlar ishlab chiqilishi lozimligi asoslab beriladi.
References
1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – Toshkent: “O‘zbekiston”, 2023. https://lex.uz/docs/-6445145.
2. “Jurnalistlik faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni 24.04.1997-yildagi 402-I-son URL: https://lex.uz/docs/-9540.
3. Axborot kodeksi loyihasi:Jamoatchilik nimadan norozi? Gazeta.uz, 2022-yil 28-dekabr URL: https://www.gazeta.uz/oz/2022/12/28/codex/.
4. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – Toshkent: “O‘zbekiston”, 2023. https://lex.uz/docs/-6445145.
5. Universal Declaration of Human Rights, General Assembly resolution 217 A - III, Paris, 10.12.1948 URL: https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights.
6. Международный пакт о гражданских и политических правах, 2200 А (XXI), 16.12.1966.
7. European Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms, 4.11.1950, General Assembly of the United Nations, URL: https://d3n8a8pro7vhmx.cloudfront.net/medium/pages/79/attachments/original/1516353578/Convention_ENG.pdf?1516353578.
8. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – Toshkent: “O‘zbekiston”, 2023. https://lex.uz/docs/-6445145.
9. “Davlat sirlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni, 27.12.2024 yildagi O‘RQ-1016-son, URL: https://www.lex.uz/uz/docs/-7282637.
10. O‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksi, URL: https://lex.uz/docs/-97664.
11. O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksi, URL: https://lex.uz/docs/-111453.
12. “Jurnalistlik faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni 24.04.1997-yildagi 402-I-son URL: https://lex.uz/docs/-9540.
13. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – Toshkent: “O‘zbekiston”, 2023. https://lex.uz/docs/-6445145.
14. O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, URL: https://lex.uz/docs/-180552.
15. O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, URL: https://lex.uz/docs/-180552.
16. O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, URL: https://lex.uz/docs/-180552.
17. “Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasini tasdiqlash va uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti farmoni, 5.10.2022-yildagi PF–6079-sonli, URL: https://lex.uz/ru/docs/-5030957.
18. RSF World Press Freedom Index 2025: economic fragility a leading threat to press freedom, May 2025. URL: https://rsf.org/en/rsf-world-press-freedom-index-2025-economic-fragility-leading-threat-press-freedom?year=2025&data_type=general.
19. Blogerlarning majburiyatlari yengillashtirilmoqda, Oliy Majlis Qonunchilik palatasining Innovasion rivojlanish va axborot texnologiyalari masalalari qo‘mitasi, 7.05.2025-yil.
20. German Criminal Code (Strafgesetzbuch – StGB), 2022, URL: https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_stgb/englisch_stgb.html.
21. Criminal Law of the People's Republic of China - CECC.gov, 1.07.1979, URL: https://www.cecc.gov/resources/legal-provisions/criminal-law-of-the-peoples-republic-of-china.
22. “Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni, 15.01.2007 yildagi O‘RQ-78-son, URL: https://lex.uz/docs/-1106870.
23. “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni, 12.12.2002 yildagi 439-II-son, URL: https://lex.uz/docs/-52268.
24. “Shaxsga doir ma’lumotlar to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni, 02.07.2019 yildagi O‘RQ-547-son, URL: https://lex.uz/docs/-4396419.
25. “Axborot olish erkinligi va kafolatlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni, 24.04.1997 yildagi 400-I-son, https://lex.uz/docs/-1319.
26. “Axborotlashtirish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni, 11.12.2003 yildagi 560-II-son, https://lex.uz/docs/-83472.
27. “Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni, 20.07.2006 yildagi O‘RQ-42-son, https://lex.uz/ru/docs/-1022944.
28. “Jurnalistlik faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonuni 24.04.1997-yildagi 402-I-son URL: https://lex.uz/docs/-9540.
